【西行法師】 (さいぎょうほうし)
なげけとて月やは物を思はするかこち顔なるわが涙かな
なげけとてつきやはものをおもはするかこちがおなるわがなみだかな

天山書画
いよいよ、真打
重鎮の中の重鎮、西行の登場です!
およそ今日まで、この人の右に出る歌人はいったい幾人いるでしょうか?
あるいはこの方が最高峰ではないか?
とさえ思われるのですが、
日本画界に於ける春草みたいな・・・
江戸時代に突出したかの松尾芭蕉の名声に隠れがちなのは、
現代にありがちなねつ造歴史教育の賜物と言えましょうか、
芭蕉は和歌から転じてさらに突き詰めた俳句を切り拓いた
と、仰がれておりますけれども、実は
西行への思慕が高ずる余り、みちのくへの旅に出かけ
西行の足跡を辿ることで和歌では到底及ばないが故に
俳句という形を変えた自己表現をせざるを得なかった
とも言えましょう。
西行にとって和歌は命そのもの。
作歌の為に行脚した芭蕉とは根本が違うのであります。
後鳥羽院の御口伝には西行の歌の姿を
“おもしろくしかも心もことに深く、ありがたくいできがたきかたも共にあひかねて見ゆ生得の歌人と覚ゆ。おぼろげの人まねびなどすべき歌にあらず不可説言の上手也”
と、絶賛。新古今集にはダントツ最高の九十四首撰集!!
心ある人は誰でもその中の一首くらいはソランジル事が出来るまでに深く心に刻まれている歌ばかりであります。
「かこち顔」は、託(たく)す。
に、託(かこ)つけがましい、と云う意味を含ませた、
カコツケテ・・
口実にして ・ 利用して ・・・。
つまり、月は無心にただ照らしているだけなのに、
物思ひにふける私は月にカコツケテ未練な涙を流しております・・・
と言った意味なのでありましょう。
前書きには「恋といへる心をよめる」とあり、
題詠であるようですが、
単なる恋愛の歌とばかりも受け取れず
恋人を慕うというより
人間そのものへの愛着を詠んだ様に思われ・・
例え題詠としても物凄く深いあはれを感じさせられるのです。
世の中よ道こそなけれ思ひ入る山のおくにも鹿ぞ鳴くなる
定家は父俊成のこの歌(前出)と、この西行の歌
なげけとて月やは物を思はするかこち顔なるわが涙かな
とを対にして百人秀歌を編んだのですが、
その心、本当の意味は、
崇徳院の悲劇を真剣に受け止め共有し合った者同志!
と言う思いが底流に隠されていたと見るべきでありましょう。
何不足ない選ばれた出自であり、
エリートであった西行は23歳で出家、
幼い子供も家庭も捨て
隠者となってしまう訳ですから、
そこには余程の事情があるに違いありません。
当時旺盛な活動を繰り広げていた歌壇との交わりも浅く
独り自然を愛でながら、世を捨てても、人としての情を捨てきれぬ処に生ずる複雑なる感情を自由で大胆に詠みあげた数多の絶唱は、今なお私たちを心から楽しませてくれる訳です。孤高の魂とでも言えましょうか、頂点に立つ人にしか分からない境地であったことは確かです。
https://wakelet.com/wake/zCZZmWb_K53ZmoAU6bQ6Q
https://wakelet.com/wake/nw85wcPlp9UCfJ-3vXmKy
https://wakelet.com/wake/4oFvJOicmhnjL_PYb8LpO
https://wakelet.com/wake/PFmqn9MGK_abvVevbJsBH
https://wakelet.com/wake/Vp9swgwRqL1fYqJxv4TLY
https://wakelet.com/wake/x_FZV0636iSvY7D2AUVvi
https://wakelet.com/wake/uzKNeQaicdfg3ZXnw2W45
https://wakelet.com/wake/iHFQi6Z54VGYSsd1UueE0
https://wakelet.com/wake/BGtIyb8rhfi_NJr_-PZ6W
https://wakelet.com/wake/AjK4XbPWdMLPS1809NbV6
https://wakelet.com/wake/txpEuE2UY4pxZwrdLW52Y
https://wakelet.com/wake/rm-xo_2Mf1giqHQxSTi0I
https://wakelet.com/wake/vcKzRxvMgaORuoSha2Y1G
https://wakelet.com/wake/64uKLowt8TAEEQbBy0H3X
https://wakelet.com/wake/aDNGEClY3ONF4YOWOQhY4
https://wakelet.com/wake/G6ysm8h8qo6YhEUmBxodk
https://wakelet.com/wake/VKUoGJRO0uPp4IkiAi-fF
https://wakelet.com/wake/Lnwq5cHgL1ruz0EVakSJ7
https://wakelet.com/wake/35BHeXJCqvmJ8fi-0kG0h
https://wakelet.com/wake/Y60O2onog0pxoLc6eIJCG
https://wakelet.com/wake/ZztRL2dDd6UnXPQCb1GP1
https://wakelet.com/wake/cfS5qo_8N2K_Ki94PMai3
https://wakelet.com/wake/munC9r-Rb5gIyX6qvv4Eq
https://wakelet.com/wake/sxyGNouMY62Tse-k8y5jB
https://wakelet.com/wake/lsO9nExa7zrPCs9igECmg
https://wakelet.com/wake/N9ZgSn7XT7MN0ebUC2aft
https://wakelet.com/wake/BYJDsOMQwcx0sLoGBMzVz
https://wakelet.com/wake/KzYqi5BRZKcn5t_7GAEsl
https://wakelet.com/wake/sx86BZaC3uCpJhB4juU2T
https://wakelet.com/wake/4GExEDtVhBgJm7THm69bD
https://wakelet.com/wake/XmoBDjc-_75jTiKbN5F7U
https://wakelet.com/wake/e07q72shvFI4nJrnxHJdY
https://wakelet.com/wake/jS_COx9fUkoqyW-Jlvzce
https://wakelet.com/wake/pJv3KPhBUE7Q89IDJQzvG
https://wakelet.com/wake/uXxHoZAKAOdemwWiRRqh5
https://wakelet.com/wake/UfJfG_9gFnQO0IJhR7aaZ
https://wakelet.com/wake/Im4en1oB4MegWylYwWpOT
https://wakelet.com/wake/mooRgkEZeTlFj3xV9LCOm
https://wakelet.com/wake/SGcXiujRWEJ_eZpcOUzca
https://wakelet.com/wake/FtMFgmGJIGN_Yg0Pc9fRW
https://wakelet.com/wake/ObX-r8rMoFUZ9ySNLfmHu
https://wakelet.com/wake/HpOD79BbDgpSfrrEn0WaS
https://wakelet.com/wake/QUbCgULi7Qz0ungumuYJO
https://imgur.com/uP7h9Yf
https://imgur.com/07zaEXS
https://imgur.com/XNjK5bT
https://imgur.com/mkSjKiW
https://imgur.com/nncp9Dl
https://imgur.com/gm5ya5D
https://imgur.com/ztW69eP
https://imgur.com/MRo5RS1
https://imgur.com/64Eyvhh
https://imgur.com/YGn76CI
https://imgur.com/EwHTUfB
https://imgur.com/zVXHw9p
https://imgur.com/chakyNf
https://imgur.com/DtTaTNC
https://imgur.com/BQ6JGaq
https://imgur.com/onAGVwh
https://imgur.com/sPRC2uT
https://imgur.com/HsT9kB2
https://imgur.com/bDoPw5u
https://imgur.com/hHNCrQY
https://imgur.com/ZbxFWxq
https://imgur.com/ZUCAlI9
https://imgur.com/jTK8BEK
https://imgur.com/XwOd4lE
https://imgur.com/lydOKna
https://imgur.com/1atT2KT
https://imgur.com/TD187DZ
https://imgur.com/jCIipbl
https://imgur.com/FmhlCIA
https://imgur.com/TgLAigf
https://imgur.com/gmg25FE
https://imgur.com/JgrqE3U
https://imgur.com/WM5pVXX
https://imgur.com/BiSTTLk
https://imgur.com/aOYXYWy
https://imgur.com/JbqnO3F
https://imgur.com/Upk5FwF
https://imgur.com/E0Q0qzS
https://imgur.com/JO7vu3J
https://imgur.com/1Hr8LcW
https://imgur.com/PBpVrOI
https://imgur.com/76rtqKw
https://imgur.com/g34j2oi
https://imgur.com/K3I2e0K
https://imgur.com/6CTeAzj
https://imgur.com/VbrC1Nh
https://imgur.com/c6ivNYD
https://imgur.com/zIpYeKC
https://imgur.com/4VohfAS
https://imgur.com/yLffRR9
https://imgur.com/r63n0pm
https://imgur.com/WzDIaiC
https://imgur.com/xcNrWMz
https://imgur.com/GbtMx2Y
https://imgur.com/ANUWdJr
https://imgur.com/8JRL8Bt
https://imgur.com/Z8HW7Sf
https://imgur.com/gEnYb5O
https://imgur.com/gZUZhkY
https://imgur.com/zIHCTfE
https://imgur.com/FszdvWW
https://imgur.com/tSMYp8h